บ้านเรือนไทย 4 ภาค ต่างกันอย่างไร สร้างแบบไหนดีกว่า

บ้านเรือนไทย 4 ภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคกลาง และภาคใต้ ถือเป็นอีกหนึ่งแบบบ้านที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ไทยได้เป็นอย่างดี นอกจากการออกแบบที่สวยงาม โดดเด่น เรือนไทย 4 ภาคส่วนใหญ่ มักออกแบบแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมขึ้นอยู่กับภูมิประเทศ ภูมิอากาศ โดยเน้นที่ความสะดวกสบาย และประโยชน์ใช้สอย โดยการปลูกบ้านเรือนไทยในประเทศไทยมีลักษณะอย่างไรวันนี้ตามจระเข้ไปดูกัน ​

ภาพ: บ้านเรือนไทย

ก่อนจะทำความรู้จักกับเรือนไทย 4 ภาค เรามาดูจุดเด่นของบ้านเรือนไทยก่อนว่ามีอะไรบ้าง

จุดเด่นของบ้านเรือนไทย
1. หลังคาทรงจั่วช่วยระบายความร้อน

ภาพ: หลังคาหน้าจั่ว

หลังคาหน้าจั่ว เป็นจุดเด่นสำคัญของบ้านเรือนไทย โดยส่วนมากมักเป็นหลังคาหน้าจั่วทรงสูง เพื่อให้น้ำฝนไหลลงพื้นได้เร็วขึ้น และยังช่วยระบายความร้อนออกจากตัวบ้านได้อย่างดี ช่วยให้ไอความร้อนสัมผัสตัวที่อยู่อาศัยได้ยากขึ้น เหมาะสำหรับภูมิอากาศของไทยที่เป็นเมืองร้อน เมื่อนำมาสร้างด้วยไม้ซึ่งคลายความร้อนได้ดี ก็จะยิ่งช่วยให้อากาศภายในบ้านเย็นสบายยิ่งขึ้น ​

​2. ใต้ถุนสูงป้องกันน้ำท่วมและสัตว์

ภาพ: บ้านใต้ถุนสูง

อีกหนึ่งจุดเด่นสำคัญของบ้านเรือนไทยก็ คือ ตัวบ้านยกสูงหรือบ้านใต้ถุนสูงนั่นเอง โดยบ้านเรือนไทยสวย ๆ บางหลังอาจมีความสูงถึง 2 เมตรเลยทีเดียว โดยพื้นที่บริเวณใต้ถุนนั้นใช้สำหรับรับมือกับน้ำท่วม และป้องกันสัตว์ที่มีพิษร้ายประเภทต่าง ๆ เข้าสู่ตัวบ้าน อีกทั้งยังใช้เป็นที่สำหรับพักผ่อนหย่อนใจ และช่วยให้อากาศถ่ายเทได้สะดวกอีกด้วย

​3. พื้นไม้เว้นร่อง

ภาพ: พื้นบ้านเรือนไทย

บ้านเรือนไทยส่วนใหญ่มักทำพื้นชานเรือนแบบตีเว้นร่อง เพื่อให้อากาศที่ถ่ายเทจากการสร้างบ้านให้มีใต้ถุนสูงพัดขึ้นมาด้านบนได้สะดวกมากขึ้น อีกทั้งหากมีฝนตกเข้าสู่ตัวบ้านก็ยังช่วยระบายน้ำออกจากบ้านได้เร็วขึ้นด้วย
อย่างที่เห็นภาพกันไปแล้วว่าบ้านเรือนไทยนั้นดูเหมือนกับบ้านหลาย ๆ หลังประกอบกัน เราจะพาไปดูกันต่อว่าส่วนประกอบของบ้านเรือนไทยนั้นมีอะไรกันบ้าง?

​ส่วนประกอบของบ้านเรือนไทย

นื่องจากบ้านเรือนไทยส่วนใหญ่นิยมสร้างแบบเรือนหมู่ ซึ่งเกิดจากการก่อสร้างตามกำลังทรัพย์โดยค่อย ๆ สร้างเรือนเพิ่มตามการใช้งาน ทำให้ส่วนประกอบของบ้านเรือนไทยมีหลายส่วน ดังต่อไปนี้

1. เรือนนอน

ภาพ: บ้านเรือนไทย

เรือนนอนเป็นพื้นที่สำหรับอยู่อาศัย พักผ่อนหย่อนใจ มักแบ่งห้องตามจำนวนสมาชิก หากมีสมาชิกเพิ่มขึ้นหรือครอบครัวขยายตัวมากขึ้น จะมีการสร้างเรือนเพิ่มรอบ ๆ แล้วเชื่อมต่อกันด้วยชานเรือน

2. ชานเรือน

ภาพ: ชานเรือน

ชานเรือนเป็นพื้นที่โล่งกว้างเชื่อมระหว่างห้องต่าง ๆ ใช้สำหรับทำกิจกรรมต่าง ๆ เช่น สำหรับพักผ่อน พบปะสังสรรค์ ใช้เป็นพื้นที่รับรองแขก รวมไปถึงใช้จัดพิธีแต่งงานได้อีกด้วย

3. เรือนครัว

ภาพ: เรือนครัว

เรือนครัว เป็นเรือนที่มักสร้างแยกจากบริเวณที่พักอาศัย โดยออกแบบให้มีช่องระบายอากาศ เพื่อระบายควันไฟ และกลิ่นอาหารออกสู่ภายนอก และนิยมตีไม้เว้นช่องเพื่อให้อากาศถ่ายเทได้ดี
อย่างที่ได้กล่าวไปแล้วว่าบ้านเรือนไทย 4 ภาค สร้างขึ้นตามสภาพพื้นที่และอากาศ โดยแต่ละแบบนั้นแตกต่างกันอย่างโดดเด่นชัดเจน เห็นได้ดังต่อไปนี้

​รูปแบบของบ้านเรือนไทย 4 ภาค

1. บ้านเรือนไทยภาคเหนือ

ภาพ: บ้านสไตล์ล้านนา

เนื่องจากพื้นที่ภาคเหนือมีอากาศหนาวเย็น บ้านเรือนไทยทางภาคเหนือจึงนิยมสร้างเป็นเรือนแฝด และมีหลังคาเตี้ยกว่าเรือนไทยภาคอื่น ๆ รวมถึงสัดส่วนของตัวบ้านด้วยเช่นกัน โดยนิยมสร้างบ้านเรือนให้ปิดมิดชิด เจาะหน้าต่างเล็ก ๆ เพื่อปกป้องผู้อยู่อาศัยจากอากาศเย็น และใช้วัสดุที่หาได้จากท้องถิ่น
โดยบ้านเรือนไทยภาคเหนือหรืออาณาจักรล้านนามักเรียกว่า “เรือนกาแล” ซึ่งมีความสวยงามอย่างมาก เรียกได้ว่าเป็นเรือนสำหรับผู้ที่มีฐานะ อย่างเช่น ผู้นำชุมชน หัวหน้า เป็นต้น โดยจะมีลักษณะที่แตกต่างไปจากเรือนสามัญชน จุดเด่นของเรือนกาแลมีสลักสวยงามที่ปลายยอดจั่ว เนื้อไม้แข็ง ยกใต้ถุนสูง ปัจจุบันมีการปลูกเป็นเรือนแฝด มีชายคาคลุมเรือนทั้งหมด ผนังผายออก

2. บ้านเรือนไทยภาคอีสาน

ภาพ: บ้านทรงไทยภาคอีสาน

ที่อยู่อาศัยภาคอีสานส่วนใหญ่ มักตั้งอยู่ตามที่ราบลุ่มริมแม่น้ำ หรือหนองบึง และนิยมสร้างด้านกว้างให้หันไปทางทิศตะวันออก และทิศตะวันตก และสร้างด้านยาวไปทางทิศเหนือและทิศใต้ โดยบ้านเรือนไทยภาคอีสานที่นิยมสร้างมีทั้งหมด 3 แบบ ได้แก่

1. เฮือนเกย เป็นเฮือนเดี่ยว มีการออกแบบยื่นชายคาหลังคาด้านหนึ่งยาวออกไป คลุมพื้นที่ใช้สอยทั้งหมด เรียกว่า “เกย”
2. เฮือนแฝด หลังคาทรงจั่วสองเรือนสร้างชิดกัน มีผนังครบทุกด้าน เป็น “เฮือนใหญ่”
3. เฮือนโข่ง มีลักษณะคล้ายเฮือนแฝด มีการแยกโครงสร้างออกจากกัน เพื่อให้เกิดเป็นช่องทางเดินตรงกลางเชื่อมต่อพื้นที่ หลังคาลาดชันน้อย

3. บ้านเรือนไทยภาคกลาง

ภาพ: บ้านเรือนไทยภาคกลาง

บ้านเรือนไทยภาคกลางส่วนใหญ่นิยมสร้างใกล้กับที่ราบลุ่มแม่น้ำเช่นเดียวกับบ้านภาคอีสาน แต่เนื่องจากภาคกลางมีอากาศร้อนอบอ้าว คนส่วนใหญ่จึงมักสร้างบ้านหลังคาสูง เพื่อถ่ายเทความร้อนออกจากตัวบ้าน และช่วยให้น้ำฝนไหลลงจากหลังคาได้เร็ว โดยบ้านเรือนไทยภาคกลางมักสร้างด้วยไม้ไผ่สลับไม้เนื้อแข็ง นิยมสร้าง 2 รูปแบบ ดังต่อไปนี้

1. เรือนเดี่ยว ครอบครัวขนาดเล็กมีเรือนนอน แยกกับเรือนครัว และมีการเชื่อมด้วยชานเดียวกัน
2. เรือนหมู่ เรือนหลายหลังเชื่อมต่อกัน เป็นเรือนของผู้มีฐานะมาก วัสดุก่อสร้างเป็นเรือนไม้เนื้อแข็ง ใต้ถุนสูง หลังคาจั่วทรงสูง อ่อนโค้ง ประดับด้านจั่ว “เหงา” หรือ “หางปลา” มีระเบียงบ้านรับลม

4. บ้านเรือนไทยภาคใต้

ภาพ: บ้านเรือนไทยภาคใต้

เนื่องจากภูมิประเทศทางภาคใต้นั้นแตกต่างจากภูมิภาคอื่น ๆ เป็นอย่างมาก เพราะมีฝนตกชุกตลอดทั้งปี ผู้คนทางภาคใต้จึงมักสร้างบ้านที่มีหลังคาสูงเพื่อระบายน้ำฝนให้ไหลลงผ่านชาคาที่คลุมไปถึงบันได และนิยมใช้ไม้กระดาน ไม้ไผ่สาน หรือวัสดุที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น นอกจากนี้ตามหลักวัฒนธรรม และความเชื่อของภาคใต้ การปลูกบ้านจึงมีทั้งหมด 2 แบบ คือ เรือนไทยมุสลิม และเรือนไทยพุทธ ดังนี้

1. เรือนไทยพุทธภาคใต้ ลัษณะเรือนไม้ใต้ถุนสูง มีหลังคาทรงปั้นหยา และจั่วภายในบ้านมีการกั้นห้องแบ่งเป็นสัดส่วน ชายคายื่นยาว หรือชานเชื่อมแต่ละเรือนเข้าด้วยกัน การก่อสร้างไม่ซับซ้อน
2. เรือนไทยมุสลิมภาคใต้ เน้นใต้ถุนสูง มีหลังคา 3 แบบ ปั้นหยา มนิลา และ จั่ว ภายในสบาย มักจะเปิดโล่ง มีเฉพาะห้องที่สำคัญเป็นส่วนตัวเท่านั้น

เป็นอย่างไรกันบ้างสำหรับ บ้านเรือนไทย 4 ภาค จะเห็นได้ว่าบ้านเรือนไทยแต่ละภาค ไม่ว่าจะเป็น ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคกลาง และภาคใต้ นั้นมีลักษณะบ้านที่ไม่เหมือนกัน มักปลูกสร้างตามภูมิภาค คำนึงสภาพอากาศ ความเป็นอยู่ หากคุณกำลังมองหาผู้เชี่ยวชาญ  รับประมาณราคาก่อสร้าง วิศวกรมืออาชีพ ที่รับทำ BOQ ถอดแบบบ้าน ถอดแบบอาคาร ถอดแบบโรงงาน รับประมาณราคาก่อสร้าง เพื่อขอยื่นกู้ธนาคาร เสนอราคาก่อสร้างในการประมูล งานละเอียด ครบถ้วน ให้คุณรู้ต้นทุนที่แท้จริง ที่ THAIBOQ แหล่งรวมวิศวกรผู้เชี่ยวชาญด้านการถอดแบบ BOQ และประมาณราคาก่อสร้าง ที่พร้อมช่วยคุณ สามารถพูดคุยกับเราได้ก่อนที่    ติดต่อ ไทย บีโอคิว - THAI BOQ : ประมาณราคางานก่อสร้าง

ที่มา : เรือนไทย - ศิลปะ, วัฒนธรรม, ประวัติศาสตร์, ภาษา, วรรณคดี (reurnthai.com)

---